Georges Braque - Người logic hoá chủ nghĩa Lập thể
Bước vào con đường nghiên cứu sâu về lập thể, hoạ sĩ Nhựt thời gian đầu dường như chỉ sống với những giai thoại và các sáng tác của Picasso. Mãi sau này, khi anh bắt tay vào tìm kiếm con đường nghệ thuật riêng, anh đã đối thoại được với nhiều danh hoạ khác ngoài Picasso, tầm nhìn bao quát về nghệ thuật lập thể bắt đầu nhen nhóm và trở nên thôi thúc hơn bao giờ hết. Anh tìm đọc nhiều hơn về những danh hoạ trước, cùng, và sau thời kỳ của Picasso. Anh thấy mình cần bước qua nhiều hơn một cái bóng vĩ đại. Tìm kiếm bản thân trong sự quyết tâm vượt những hào quang lớn. Anh đã ngộ ra nhiều thứ, những thứ ngoài các quan niệm thông thường, ngoài những điều mang tính hàn lâm, học thuật.
Dưới đây là những điều tự sự của họa sĩ Nhựt, những giới thiệu mang tính sơ lược về các giai đoạn và những tượng đài lớn trong nghệ thuật đã ảnh hưởng tới các phong cách sáng tác trên con đường thực hành nghệ thuật của bản thân anh. ( Những thông tin được trích trong luận văn thạc sĩ cá nhân của hoạ sĩ Nguyễn Duy Nhựt với tên gọi " HỘI HỌA LẬP THỂ TẠI VIỆT NAM VÀ QUÁ TRÌNH TRẢI NGHIỆM BẢN THÂN" -hoàn thiện vào năm 2021)
Sinh vào năm 1882, là họa sĩ người Pháp ở thế kỷ 20, cùng với Picasso, Georges đã phát triển phong cách nghệ thuật được coi là xu hướng lập thể.
Các giai đoạn sáng tác của Braque ban đầu theo trường phái ấn tượng, sau đó ông có một cuộc ra mắt các tác phẩm dã thú vào năm 1907. Năm 1908 Braque đã có phản ứng đầu tiên đối với tác phẩm Large Nude của Picasso. Bức tranh được chú ý bởi những kết hợp thú vị từ kỹ thuật của Paul Cézanne. Năm 1909 ông và Picasso đã tạo ra các tác phẩm với những màu đơn sắc với các khối hình thì được kết nối, lồng ghép vào nhau. Tình bạn thân thiết giữa hai người đã đóng một vai trò quan trong trong sự phát triển của hội họa Lập thể. Và để giữ cho phong cách Lập thể luôn mới mẻ, ông và Picasso đã chuyển hướng sáng tác từ hình tượng con người sang đồ vật như tác phẩm Violin và Palette của Braque
Mùa hè năm 1911 là một dấu móc quan trọng với các nghệ sĩ, họ cùng tham gia một trại sáng tác tại dãy núi Pyrenees của Pháp. Kết quả cuối cùng của thời gian họ sáng tác cùng nhau là sự phát triển của một phong cách hội họa mới, chủ nghĩa lập thể phân tích. Phong cách của Chủ nghĩa lập thể phân tích được xác định bằng cách tạo hình các đối tượng dưới góc nhìn đa chiều, đứt gãy với một bản màu được hạn chế tối đa.
Khi chiến tranh nổ ra, sự xung đột và đổ vỡ từ chiến tranh chưa bao giờ giúp ích cho các nghệ sĩ, những người cần sự thịnh vượng và hòa bình để họ dung dưỡng đam mê. Số phận của Chủ nghĩa lập thể cũng bị ảnh hưởng, và rồi người ta biết đến hai phong trào, Chủ nghĩa lập thể trước chiến tranh và Chủ nghĩa lập thể sau chiến tranh. Trở về từ quân đội Pháp trong chiến tranh thế giới thứ I, ông đã bị thương nặng trên chiến trường. Picasso rất quan tâm đến ông và nhiều lần đến thăm ông, nhưng Braque nhận ra con đường họ đi dường như đã khác nhau, từ đó ông rời xa những nét vẽ khắc nghiệt và sự phức tạp trong lập thể, thay vào đó ông bắt đầu vẽ với màu sắc tươi sáng rồi trở lại với việc với hình người. Trong khi Picasso phát triển và xây dựng một chiến lược tạo danh tiếng cho mình, di chuyển theo những là sóng mới, làm chủ nó và tự do với nhiều phong cách khác nhau từ tượng trưng đến lập thể, đến siêu thực và trừu tượng, thì Braque đã đi con đường khác, ông giữ đúng một hình thức phân mảng và quy luật phối cảnh đồng nhất của mình. Phát triển Lập thể với những mảng màu đậm lớn, nhấn mạnh hình dáng của đối tượng như tác phẩm Glass, pipe,and new paper năm 1917. Đến thế chiến thứ II các tác phẩm của ông rẻ hướng với màu sắc tối hơn thể hiện sự đau thương và u ám mà thế giới đang trải qua, sau chiến tranh, ông tập trung những chủ đề nhẹ nhàng hơn, ông vẽ chim, phong cảnh biển, đất liền...Ông đã cho thấy được Chủ nghĩa Lập thể tạo được một lối thoát vượt biên giới cho những ai theo đuổi nó. Mặc dù ông rời xa các nét vẻ và hình thức tạo hình khắc nghiệt nhưng Braque chưa bao giờ từ bỏ phong cách lập thể của mình. Điều này khiến sự nghiệp và các sáng tác của ông rất khác biệt so với các nghệ sĩ cùng thời.
Phân mảnh hình thể và thiết lập không gian chuyển động
Braque mô tả các đối tượng thành nhiều mảnh, đây là cách gần nhất để nhận diện được các đối tượng trong không gian. Braque truyền đạt một cảm giác chuyển động của hình thể trong tranh. Sự truyền đạt chuyển động này không dựa vào đường nét nhưng dựa vào việc sử dụng màu sắc, ông lựa chọn một bảng màu trung tính, đơn sắc. Ông tin chắc một điều rằng, nó sẽ nhấn mạnh được những vấn đề trong tác phẩm. Tranh thời kỳ này ông dùng màu xanh lá, xám, vàng đất và nâu. Các đối tượng được phân mảnh trong tranh, các mảng và khối hình được tổ hợp lại tạo ra một cấu trúc hay một mạng lưới hình chắc chắn.
Tác phẩm Glass, pipe,and new paper năm 1917
Bức tranh housesat-l'estaque.
Bức tranh thể hiện rỏ nhất những thái độ của Georges với lập thể. Một cách nhìn dưới ánh sáng quang học và hình tượng được tối giản.
Từ 1908-1913 Braque đã bắt đầu quan tâm đến tính liên kết và phân mảnh. Ông tiến hành một nghiên cứu các hiệu ứng ánh sáng, góc nhìn và các phương tiện kỹ thuật mà họa sĩ sử dụng để đại diện cho những hiệu ứng này. Trong những cảnh làng của mình, Braque thường xuyên giảm bớt kết cấu, một hình thức hình học dạng khối lập phương, và thể hiện ba chiều bằng cách phân mảnh các hình ảnh. Ông đã cho thấy điều này trong bức tranh housesat-l'estaque.
Tác phẩm này là một trong những bức tranh phong cảnh có vai trò quan trọng trong thời kỳ đầu của chủ nghĩa Lập thể. Braque đã kết hợp “kiến trúc và thiên nhiên” trong sự tối giản hình tượng để làm rõ tính biểu hình thông qua đường nét và cảm xúc của bút pháp. Bỏ qua quy tắc phối cảnh trung tâm cổ điển và đơn giản một số chi tiết. Cấu trúc những ngôi nhà xây dựng mọc lên trên một ngọn đồi cách xa một cái cây khối hình trụ. Bức tranh mô tả một nhóm các ngôi nhà với một số cây cối và sườn đồi ở L'Estaque. Braque sử dụng giải pháp quan sát tổng thể để xây dựng bố cục lược giản chỉ còn lại nét, mảng hình, sắc độ nhẹ nhàng uyển chuyển… tạo nên sự cân bằng về thị giác một cách dứt khoát và có trật tự. Bức tranh là sự luân chuyển tính phức tạp của thiên nhiên sang một hình thức đơn giản hóa rõ ràng của chi tiết bối cảnh. Tổng thể bức tranh dường như không phải là một phong cảnh quá giống như một sự sắp xếp của hình thức và màu sắc nghệ thuật cổ điển mà để nhằm phục vụ cho những thỏa mãn thị hiếu quen thuộc của những con người yêu thích cách nhìn mới lạ trong nghệ thuật. ( trích luận văn thạc sĩ Nguyễn Duy Nhựt 2021)
Braque thật sự đã đem lại cho họa sĩ Nhựt những nguồn cảm hứng về nghề. Ngay từ cách ông ấy theo đuổi con đường Lập thể một cách kiên định cũng đã làm cho anh có một động lực lớn lao trong sự nghiệp của mình. Braque đã nhìn thế giới trong thế kỷ 20 để tạo ra những tuyệt tác để đời, và ở thực tại hiện nay, thế giới đã nhiều đổi thay, họa sĩ Nhựt cũng đã quan sát và nhìn nhận thế giới với những góc nhìn của thời đại mới, thời đại của khoa học, thời đại của kỹ thuật số... Những tác phẩm của anh còn đề cấp đến những vấn đề bao quát hơn như về con người, về tâm linh và về xã hội. Sự suy tư về Lập thể của Braque là những chia sẽ hết sức hấp dẫn cho hoạ sĩ Nhựt trong việc đương đầu với sự tồn tại và những cam kết trong các sáng tạo nghệ thuật của mình. Hơn hết, anh chỉ mới bắt đầu phát triển bản thân với tư cách là một nghệ sĩ thì sự tôn trọng và ngưỡng mộ các bật vĩ nhân sẽ giúp anh xây dựng và hoàn thiện khát vọng của bản thân. ( mời các bạn đón đọc phần tiếp theo...)
